Теория:
Дробавыя лічэбнікі абазначаюць няцэлыя лікі: адна пятая, шэсць дзясятых, адна цэлая тры сёмыя.
Паводле структуры яны заўсёды састаўныя, бо складаюцца з колькаснага (лічнік) і парадкавага (назоўнік) лічэбнікаў: дзве пятыя, тры восьмыя.
Калі ў лічніку ўжываюцца словы “два”, “тры”, “чатыры”, то ў назоўніку лічэбнік мае форму назоўнага склону множнага ліку: дзве трэція, чатыры дзявятыя. Ва ўсіх астатніх выпадках ў назоўніку ўжываецца лічэбнік роднага склону множнага ліку: шэсць сёмых, адзінаццаць трынацццатых.
Дробавы лічэбнік паўтара ўжываецца пры назоўніках мужчынскага і ніякага роду (паўтара кілаграма, вядра), а паўтары —пры назоўніках жаночага роду (паўтары тоны, кадушкі).
Пры скланенні колькасных дробавых лічэбнікаў змяняецца кожная частка.
Н. склон | тр–ы шост–ыя | пяць восьм–ых |
Р. склон | тр–ох шост–ых | пяц–і восьм–ых |
Д. склон | тр–ом шост–ым | пяц–і восьм–ым |
В. склон | тр–ы шост–ыя | пяць восьм–ых |
Т. склон | тр–ыма шост–ымі | пяцц–ю восьм–ымі |
М. склон | (аб) на тр–ох шост–ых | (аб) пяц–і восьм–ых |
Лічэбнікі паўтара, паўтары, паўтараста не скланяюцца.
Зборныя лічэбнікі абазначаюць колькасць аднародных прадметаў як адно цэлае: двое, трое, дванаццацера, трынаццацера.
Зборныя лічэбнікі ўжываюцца:
1) з назоўнікамі, якія заўсёды маюць форму множнага ліку (двое варотаў, трое сутак, чацвёра акуляраў);
2) з назоўнікамі, што абазначаюць асоб мужчынскага полу або маладых істот (пяцёра салдат і пяць салдат, шасцёра куранят і шэсць куранят, але дзве жанчыны);
3) з назоўнікамі людзі, коні, гусі, свінні;
4) з асабовымі займеннікамі (трое з нас, чацвёра з іх).
Зборныя лічэбнікі скланяюцца, як прыметнікі множнага ліку.
Н. склон | дво–е | тро–е | чацвёр–а |
Р. склон | два–іх | тра–іх | чацвяр–ых |
Д. склон | два–ім | тра–ім | чацвяр–ым |
В. склон | як Н. або Р. | як Н. або Р. | як Н. або Р. |
Т. склон | два–імі | тра–імі | чацвяр–ымі |
М. склон | (аб) два–іх | (аб) тра–іх | (аб) чацвяр–ых |
Лічэбнік абодва ўжываецца з назоўнікамі мужчынскага роду, абедзве — жаночага. Абое абазначае асоб мужчынскага і жаночага полу як сукупнасць некалькіх чалавек.
Абодва і абедзве скланяюцца на ўзор лічэбнікаў два і дзве, а лічэбнік абое ва ўскосных склонах мае націск на канчатку.
Н. склон | абодв–а | абедзв–е | або–е |
Р. склон | абодв–ух | абедзв–юх | аба–іх |
Д. склон | абодв–ум | абедзв–юм | аба–ім |
В. склон | як Н. або Р. | як Н. або Р. | аба–іх |
Т. склон | абодв–ума | абедзв–юма | аба–імі |
М. склон | (аб) абодв–ух | (аб) абедзв–юх | (аб) аба–іх |